Inci Ozbek
(Bloomberg) — İsrail, kuzey sınırında Hizbullah ile
çatışmaya başlarken, ABD Dışişleri Bakanı Blinken bir kez daha
ülkeye gidiyor. Konuya yakın kaynaklara göre Biden da bölgeye
gitmeyi değerlendiriyor. ABD Katar ve Çin ile temasa geçerken,
diplomatik adımlarda yaşanan hareketlilik geçen hafta güvenli
limanlara yönelen yatırımcıları biraz da olsa sakinleştirdi.
ABD, Çin’in gelişmiş çip teknolojilerine erişimine ilişkin
kısıtlamaları sıkılaştırmaya hazırlanıyor. PBOC, tahvil
satışlarındaki artış nedeniyle 2020’den bu yana en büyük nakit
enjeksiyonunu gerçekleştirdi.
Orta Doğu’da diplomatik hareketlilik
İsrail ile Hamas arasındaki çatışmalar devam ederken, hafta
sonunda Tel Aviv’e ve İsrail’in güneyine roketler atıldı ve
İsrail Savunma Kuvvetleri de Gazze’nin kuzey kesimi ve
çevresindeki hedeflere saldırdı. İran destekli Hizbullah’ın
artan saldırıları, İsrail’in kuzeydeki Lübnan sınırında ikinci
bir cephe açılması endişelerini artırdı. Müzakereler hakkında
bilgi sahibi bir kaynağa göre ABD, çatışmalarda ikinci bir cephe
açmamasını söylemesini istedi. ABD Dışişleri Bakanı Antony
Blinken da bugün İsrail’e ikinci bir ziyaret yapma kararı aldı.
Blinken ziyareti öncesinde yaptığı açıklamada, insani
yardımların geçişine izin vermek için Mısır’ın Gazze sınırının
açılacağına inandığını söyledi. Blinken ayrıca Çin Dışişleri
Bakanı Wang Yi ile konuyla ilgili ilk görüşmesini gerçekleştirdi
ve mevkidaşından Pekin’in bölgedeki nüfuzunu çatışmaların
sonlandırılması için kullanmasını istedi. Beyaz Saray Ulusal
Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan ülkesinin İsrail’deki
çatışmaları tırmandırmaması konusunda uyarmak için İran’la arka
kapı görüşmeleri yürüttüğünü duyurdu. Öte yandan Beyaz Saray
önümüzdeki hafta hem Ukrayna hem de İsrail’e yardım içeren ek
bir finansman paketi sunmaya hazırlanırken, ABD Başkanı Joe
Biden ülkesinin her iki ülkeye de yardım sağlama “kapasitesine”
ve “yükümlülüğüne” sahip olduğunu söyledi. Konuya yakın
kaynaklara göre Biden da telefonda görüştüğü İsrail Başbakanı
Benjamin Netanyahu’nun daveti üzerine ülkeyi ziyaret etmeyi
değerlendiriyor.
Çatışmalar piyasalardaki oynaklığı artırdı
Orta Doğu’da devam eden çatışmalar nedeniyle güvenli
limanlara yönelen yatırımcılar, volatilitesi yüksek olması
muhtemel bir haftaya hazırlanıyor. Her ne kadar Blinken ve
potansiyel Biden ziyaretinin diplomasi umutlarını artırması yeni
haftanın ilk saatlerinde risk iştahını bir miktar toparlasa da,
geleneksel güvenli limanlar ABD doları, altın, Japon yeni ve
İsviçre frangı yakından izlenmeye devam edilecek. Cuma günü
altının onsu %3,42 ile mart ayından bu yana en güçlü günlük
artışını kaydetti. İsviçre frangı euro karşısında bir yıldan
uzun bir sürenin en yüksek seviyesine çıktı. Haftanın son iki
işlem gününde %0,74 yükselen Bloomberg Dolar Endeksi tırmanışını
aralıksız 4. haftaya taşıdı. VIX Endeksi geçen haftanın
tamamında %10,7 oranında yükseldi. ABD tahvilleri ise Fed’in
gelecek politikasına ilişkin beklentilerle dalgalanmaya devam
etti. Columbia Threadneedle Küresel Faiz Stratejisti Ed Al-
Hussainy, kötüleşen makroekonomik ortamın, faiz oranlarındaki
keskin dalgalanmalarla birlikte, küresel oynaklığın tırmanması
için “sahneyi hazırladığı” değerlendirmesini yaptı. Al-Hussainy,
küresel yatırımcıların İsrail-Hamas savaşının bölgenin geri
kalanına yayılıp yayılmayacağını yakından izlediğini ancak döviz
traderlarının şimdilik Fed’e daha çok odaklandıklarını söyledi.
Rabobank Kur Stratejisi Direktörü Jane Foley de “Hepimiz bu
durumun hangi yöne gideceğini merakla bekliyoruz, ancak petrol
arzı konusunda gerçekten endişelenmeye başlayana kadar piyasa
nefesini tutarak bekleyecek” diye konuştu. Societe Generale
Küresel Başekonomisti Klaus Baader de bölgedeki çatışmaların
piyasaları “domine etmeye devam edeceğini” öngördü.
ABD Çin’e yönelik çip kısıtlamalarını artıracak
ABD, Çin’in kendisine askeri avantaj sağlayabilecek en son
teknolojileri elde etmesini engellemek amacıyla gelişmiş yarı
iletkenlere ve çip yapım ekipmanlarına erişimini kısıtlamak için
geçen yıl uygulamaya koyduğu tedbirleri sıkılaştırmayı
planlıyor. Konuya yakın kaynaklara göre, yeni kısıtlamalar daha
önce duyurulan düzenlemelerdeki boşlukları düzeltmeyi ve
doldurmayı amaçlıyor. Kaynaklara göre Biden yönetimi, yapay zeka
uygulamalarına yönelik grafik çipleri ve gelişmiş çip üretim
ekipmanlarının Çinli firmalara satışına ilişkin kontrolleri
güçlendirmeye çalışıyor. ABD ayrıca, sevkiyatlarını başka
ülkeler üzerinden yönlendirerek ihracat kısıtlamalarından
kaçmaya çalışan Çinli firmalara ek kontroller uygulayacak. Çinli
çip tasarım firmalarının, denizaşırı üreticilerin bu
şirketlerden gelen siparişleri karşılayabilmeleri için ABD
lisansı almalarını gerektiren bir ticaret kısıtlama listesine
eklenmesi de gündeme gelecek. Biden yönetimi ulusal güvenlik
için gerekli olduğunu belirterek geçen yıl Çin’e yönelik çip
kısıtlamaları açıklamıştı. Çin de kısıtlamalar sonrası kendi
yerel üretimini geliştirmeye yönelik yatırımları hızlandırmıştı.
Çin Merkez Bankası likiditeyi artırdı
Çin Merkez Bankası (PBOC), ekonomik toparlanmayı ve tahvil
satışlarını desteklemek amacıyla, 2020’den bu yanaki en büyük
orta vadeli likidite enjeksiyonunu gerçekleştirdi. Banka, bu
sabah finansal sisteme Aralık 2020’den bu yana en yüksek rakam
olan net 289 milyar yuan (39,6 milyar dolar) enjekte ederken,
aynı zamanda, açık piyasa işlemleri yoluyla net 134 milyar yuan
kısa vadeli likiditeyi de piyasadan çekti. Çin’de geçen hafta
açıklanan tüketici enflasyonu verileri ülkede talebin zayıf
kalmaya devam ettiğine işaret ederken, hem Pekin yönetimi hem de
yerel yönetimler mali teşvik adımlarını finanse etmek için
tahvil satışlarını hızlandırdı. Bu arada çarşamba günü Çin’in
üçüncü çeyrek büyüme verileri açıklanacak. Bloomberg anketine
göre GSYH’deki yıllık büyümenin ikinci çeyrekteki %6,3
seviyesinden %4,5’e gerilediği, çeyreklik büyümenin ise %0,8’den
%0,9’a yükseldiği tahmin ediliyor.
Piyasalarda son durum
Haftanın ilk işlem gününde diplomatik temasların Orta
Doğu’daki çatışmaların daha da tırmanmasının önüne geçebileceği
umutları piyasalarda etkisini gösteriyor. Bu sabah saat 07:50
itibarıyla Wall Street endeksleri vadeli işlemlerde yükseliyor.
Cuma günü S&P 500 endeksi %0,50, Nasdaq 100 %1,24 oranında
düşmüştü. Asya borsalarında da cuma günkü satıcılı kapanışların
etkileri görülüyor. Japon Nikkei 225 %1,90, Hong Kong Hang Seng
%0,43, Çin CSI 300 de bu hafta ülkede açıklanacak büyüme
verileri öncesi ve PBOC’nin dev likidite enjeksiyonuna rağmen
%0,7 ekside. 10 yıllık ABD tahvillerinin getirisi geçen hafta 19
baz puan düştükten sonra bu sabah bir ara 5 baz puan yükseldi.
Bugün yurt içinde eylül ayı konut satış istatistikleri ve özel
sektörün ağustos ayında yurt dışından sağladığı kredi borcu
10:00’da açıklanacak. Hazine ve Maliye Bakanlığı eylül ayı
merkezi yönetim bütçe dengesi verilerini 11:00’de duyuracak, 12
ay vadeli kuponsuz devlet tahvili ile 5 yıl vadeli 6 ayda bir
sabit kupon ödemeli devlet tahvilinin yeniden ihracını
gerçekleştirecek. 2024-2028 yıllarını kapsayan 12. Kalkınma
Planı TBMM’ye sunulacak. Yurt dışında Avrupa Merkez Bankası
(ECB) Yönetim Konseyi üyelerinden Francois Villeroy de Galhau
TSİ 10:00’da, Pablo Hernández de Cos da TSİ 13:30’da konuşacak.
ABD Hazine Bakanı Janet Yellen, Lüksemburg’da euro bölgesi
maliye bakanlarıyla bir araya gelecek. Philadelphia Fed Başkanı
Patrick Harker TSİ 17:30 ve 23:30’da değerlendirmelerde
bulunacak.
Bu haberi yazan muhabirle iletişim kurmak için:
Inci Ozbek, Istanbul [email protected]
Bu haberden sorumlu editörlerle iletişim kurmak için:
Onur Ant [email protected]
Baris Balci
