Baris Balci
(Bloomberg) — İsrail, Hamas tarafından eş zamanlı
gerçekleştirilen saldırıların hedefi oldu. Saldırı ve
misillemelerde 1000’in üzerinde İsrailli ve Filistinli hayatını
kaybetti. İsrail’e saldırılar sonrası petrol fiyatları
geçtiğimiz haftaki kayıplarının bir kısmını geri kazandı. IMF,
Türkiye’nin 2024’te %3,25 büyümesini beklerken 2024 yıl sonu
enflasyon beklentisini %46 olarak açıkladı. ECB Başkanı
Lagarde’a göre IMF, ABD hariç küresel büyüme tahminini aşağı
yönlü revize edecek. Fed üyesi Bowman istihdam verisi sonrası bu
yıl daha fazla faiz artışı yapılması görüşünü koruduğunu
belirtti. Jeopolitik risklerin artması sonucu yatırımcılar dolar
ve altına yöneliyor.
İsrail’e Hamas Saldırılarında Son Durum
Hamas, cumartesi günü Gazze Şeridi’nden İsrail’in güneyine
sızarak eş zamanlı çok sayıda saldırı gerçekleştirdi. Saldırılar
sonucu çoğu sivil olmak üzere 700’ün üzerinde İsrailli hayatını
kaybetti. Gazze’nin kuzey sınırından fazla uzakta olmayan bir
bölgede müzik festivaline katılan 260 civarı kişi de Hamas
militanları tarafından öldürüldü. İsrail’in misilleme
saldırılarında yaklaşık 400 Filistinli hayatını kaybetti.
İsrail, Hamas militanlarının sızdığı bölgelerin çoğunluğunun
kontrolünü geri alırken Hamas çok sayıda İsrailliyi rehin aldı.
Beklenmedik saldırılar sonrası İsrail resmi olarak savaş ilan
etti ve Hamas’ın askeri altyapısını yok etmeden operasyonları
sonlandırmayacağını açıkladı. Bu açıklama sonrası Gazze’ye aylar
sürebilecek bir kara harekatı bekleniyor. Wall Street Journal’ın
Hamas ve İran destekli Hizbullah’ın kıdemli üyelerini kaynak
gösterdiği haberine göre İranlı güvenlik yetkilileri Hamas’ın
saldırı planına yardım etti ve saldırıya geçtiğimiz pazartesi
Beyrut’ta düzenlenen bir toplantıda yeşil ışık yaktı. ABD
Başkanı Joe Biden iki günde iki kez İsrail Başbakanı Benjamin
Netanyahu ile telefonda görüştü ve askeri yardım desteğini
iletti. ABD aralarında uçak gemisi USS Gerald R. Ford’un da
olduğu altı gemisini Doğu Akdeniz’e intikal ettirdi. Türk
Dışişleri iki taraf için de itidal çağrısı yaparken
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan “Sükunetin tekrar tesis
edilmesi için başlattığımız diplomatik çabaları yoğunlaştırarak
devam ettirmekte kararlıyız” dedi. Erdoğan, Filistin-İsrail
sorununun çözümü için 1967 sınırları temelinde bağımsız ve
coğrafi bütünlüğü haiz, başkenti (Doğu) Kudüs olan bir Filistin
Devleti’nin hayata geçirilmesinin “artık ertelenemez bir ihtiyaç
olduğunu” dile getirdi.
Saldırılar Sonrası Petrol Piyasasında Gelişmeler
İsrail tarihinin en kanlı saldırıları sonrasında Orta
Doğu’da tansiyonun yükselmesinin ardından petrol fiyatları %5’e
kadar yükselerek geçen haftaki kayıplarının bir kısmını sildi.
WTI ham petrolün varil fiyatı savaş riskinin piyasalara yeniden
dönüşü ile 86 doları aştı. Brent petrol varil fiyatı ise %4
yükselişle 87,95 dolardan alıcı buluyor. Brent ve WTI, yüksek
faiz oranları ve yavaşlayan küresel büyümenin petrol talebi
görünümüne olumsuz etkisi sebebiyle geçtiğimiz hafta 10 dolar
civarında kayıplar yaşamıştı. Citigroup Inc. analistleri Ed
Morse ve Eric Lee’ye göre İsrail-Hamas savaşı Suudi Arabistan’ın
günlük 1 milyon varil petrol kesintisi daha yapacağı
beklentilerini azalttı. Analistler yayımladıkları notta
İsrail’in İran’a saldırı ihtimaline bağlı risklerin ise
arttığını belirtti. WTI’da çeşitli vadelerdeki fiyat farkının
arz-talep dengesinde pek değişim olmadığını gösterdiğini
belirten ING Groep Emtia Stratejisti Warren Patterson “Yine de
durumun nasıl evrileceğine yönelik belirsizlik fiyatları
destekleyecektir” değerlendirmesini yaptı. Saldırılar sonrası
Orta Doğu borsaları da değer kaybetti. İsrail’in gösterge TA-35
endeksi %6,4 ile son üç yılın en büyük kaybını yaşadı. Suudi
Arabistan’ın Tadawul Tüm Hisseler Endeksi %1,6, Mısır’ın EGX30
endeksi %2,6 geriledi.
IMF Tahminleri
Bu hafta Dünya Bankası-IMF yıllık toplantıları Fas’ın
Marakeş kentinde düzenlenecek IMF küresel ekonomiye ilişkin
tahminlerini salı günü açıklayacak. Öncesinde Avrupa Merkez
Bankası Başkanı Christine Lagarde IMF’nin küresel ekonomiye
ilişkin tahminlerini ABD hariç olmak üzere düşürdüğünü açıkladı.
La Tribune Dimanche’a röportaj veren Lagarde ECB’nin enflasyonu
%2 seviyesine indirme hedefini başaracağını belirtti. IMF’nin
mevcut durumda küresel büyüme tahmini bu yıl ve gelecek yıl için
%3 seviyesinde bulunuyor. Bloomberg Economics öngörülerine göre
bu yıl %3 büyüyecek olan küresel ekonomi 2024’te ABD ve
İngiltere’de beklenen ılımlı resesyonlarla birlikte %2,7 büyüme
kaydedecek. IMF ekonomistleri Türkiye ziyaretini tamamlayarak
büyüme tahminleri hafta sonu açıkladı. Buna göre IMF Türkiye
büyümesinin 2023’teki %4’ten 2024’te %3,25’e yavaşlamasını
tahmin ediyor. Fonun Türkiye cari açık/GSYH beklentisi 2024 için
yaklaşık %3 seviyesinde. 2024 yıl sonu itibarıyla enflasyonun
%46’ya gerilemesini bekleyen IMF bu yılın ise %69 enflasyonla
tamamlanmasını öngörüyor. IMF, tahminlerinin politika faizinin
artırılması ve finansal sektörde bazı önlemlerin
serbestleştirilmesini yansıttığını belirtti.
Bowman’dan Sıkılaşma Açıklaması
Cuma günü yukarı yönlü sürpriz yapan ABD tarım dışı
istihdam verisi sonrası Fed üyelerinden bu yıl sıkılaştırmayı
sürdürme yönünden açıklamalar gelmeye devam ediyor. Fed üyesi
Michelle Bowman Fed’in %2 enflasyon hedefine çabuk bir şekilde
ulaşması için daha fazla faiz artışı gerektiği yönündeki
görüşünde bir değişiklik olmadığını söyledi. Cumartesi günü
Connecticut Bankers Association’da yaptığı konuşmada Bowman ABD
enflasyonunun “çok yüksek” kalmayı sürdürdüğünü vurguladı.
Bowman’a göre FOMC için faizleri daha da artırmak ve kısıtlayıcı
seviyelerde bir süre tutmak uygun olacak. Enerji riskine de
değinen Bowman yüksek enerji fiyatlarının enflasyonda son
aylarda kaydedilen iyileşmeyi bir parça tersine
döndürebileceğini söyledi. ABD eylül TÜFE verisi bu perşembe
açıklanacak. Hafta başında beklentiler ABD TÜFE’nin eylülde
yıllık %3,7’den %3,6’ya, çekirdek TÜFE’nin ise %4,3’ten %4,1’e
gerileyeceği yönünde.
Dolar Jeopolitik Tansiyonla Yükseliyor
İsrail’e Hamas saldırısının ardından Orta Doğu’da
jeopolitik gerginliğin tırmanacağı beklentisiyle yatırımcılar
dolar ve altına yöneldi. Dolar, euro ve sterline karşı değer
kazanırken riskli para birimleri değer kaybediyor. Bloomberg
Dolar Endeksi %0,2 yükselişle 1.273 puan seviyesinde. Euro/dolar
%0,3 kayıp yaşıyor ve 1,0552’den işlem görüyor. Güvenli liman
olan bir başka para birimi olan Japon yeni de kuvvetleniyor.
Dolara karşı %0,1 değer kazanan yen G-10 para birimleri arasında
Norveç kronu ile birlikte dolara karşı yükselen tek para birimi
konumunda. Spot altın %1 yükselişle 1.851 dolardan işlem
görürken temmuz ortalarından bu yana en hızlı günlük yükselişi
kaydediyor. Amerikan hisse vadelileri artan risklerle sert
geriliyor. S&P 500 vadelileri %0,9 kayıp yaşıyor. Japonya’da
resmi tatil olması sebebiyle geçtiğimiz hafta sert satışların
yaşandığı ABD tahvillerinde sağlıklı fiyatlamalar Londra seansı
açılışıyla birlikte gelecek. ABD 10 yıllık tahvil getirisi
geçtiğimiz hafta 23 baz puan artışla %4,805’e kadar yükselmişti.
Bu haberi yazan muhabirle iletişim kurmak için:
Baris Balci, Istanbul [email protected]
Bu haberden sorumlu editörlerle iletişim kurmak için:
Onur Ant [email protected]
Inci Ozbek
